O coronavirus está a cambiar moitas rutinas do noso día a día, pero que manteñamos a distancia física non significa que teñamos que perder unha das cousas que, sen darnos conta, únennos máis ás persoas que nos rodean: o saúdo. Imos elixir entre todos un novo saúdo para este curso escolar!

O saúdo é un símbolo de benvida, respecto e aprecio pola xente que nos rodea. Que manteñamos as distancias non significa que debamos perdelo!. Explorar na aula as alternativas que temos para saudarnos en tempos de COVID-19 e decidir entre todos cal vai ser nosa elección e porque eliximos ese saúdo, pode ser unha boa forma de iniciar o curso. 

Esta pode ser unha gran oportunidade para explorar, en todos os niveis educativos, o modo no que as relacións sociais únennos e fannos sentir parte dunha comunidade. Tamén pode ser unha boa oportunidade para reforzar nocións básicas de habilidades sociais e facelas explícitas, xa que hai moitos estudantes que poden chegar á vida adulta sen un adecuado desenvolvemento destas competencias.

A proposta para dar a benvida a este novo curso é moi sinxela: elixir entre todos un novo saúdo que nos permita manter e fortalecer as relacións sociais na escola, respectando as normas de prevención necesarias para frear a expansión do virus  SARS- CoV-2.

Ademais, xa que imos elixir un novo saúdo, é importante que o fagamos cun enfoque de  educación en dereitos de infancia:

• Dereito á participación: é importante que os estudantes poidan opinar e decidir que saúdo consideran máis adecuado.
• Dereito á non discriminación: é necesario que o saúdo sexa inclusivo e que sirva para integrar a toda a comunidade educativa.
• Dereito á liberdade de expresión: é moi interesante coñecer de onde veñen os saúdos tradicionais e en que marco social foron adoptados para que podamos elixir un novo saúdo que poida reflectir os nosos valores e o respecto e agarimo que queremos mostrar a outros cando o utilizamos.
• Dereito á liberdade de pensamento, conciencia e relixión: os saúdos teñen un claro compoñente cultural, sérvennos para achegarnos a outras persoas e establecer pontes, pero tamén poden ser un escollo se pasamos por alto o significado que determinados xestos teñen en diferentes culturas.
• Dereito á saúde: o saúdo a distancia non se pode quedar nunha anécdota, necesita practicarse e substituír a outros saúdos para que realmente axude a protexer a saúde da comunidade educativa. 
   

Mans á obra!

Para elixir un saúdo podemos seguir tres fases:

1.    Investigación: Que é un saúdo?

Damos por feitos os saúdos, tanto que ás veces nin saudamos ou o facemos dun modo incorrecto. Os saúdos existen en todas as culturas humanas desde tempos inmemoriais e tamén podemos observar como moitos animais teñen rituais de saúdo e recoñecemento que lles permiten relacionarse. Da nosa capacidade para saudar correctamente dependen cousas que, ás veces, pásannos desapercibidas:

• A nosa probabilidade de integración nun grupo.
• A percepción positiva ou negativa que os demais teñan de nós.
• A capacidade de mostrar aprecio, recoñecemento ou respecto polos demais ou, ao contrario, de ferir a súa sensibilidade.
• A identificación que facemos respecto ás características sociais, económicas ou culturais das persoas coas que nos atopamos, así como a que elas fan de nós.
   

A orixe dos saúdos en cada cultura é moi interesante e, en función da idade e madurez do noso alumnado, pode merecer a pena facer unha pequena investigación que nos abra os ollos á diversidade e profundidade que se esconde nun xesto tan simple. Por exemplo:

• Dise que o apertón de mans e o abrazo teñen a súa orixe na antigüidade e o seu obxectivo era transmitir confianza á outra persoa mostrando que non se portaban armas.
• Os bicos na fazula son frecuentes nalgunhas rexións de Europa e Latinoamérica pero non noutras partes do mundo, onde poden resultar incómodos e dificultar a comunicación. Mesmo nos países onde é habitual saudarse así, hai bastantes diferenzas entre o grao de familiaridade que debe de haber entre dúas persoas para que se sintan cómodos saudando cun ou máis bicos.
• En Asia son comúns os saúdos a distancia, como o namasté da India, o adab de Paquistán, o wai de Tailandia ou a reverencia de Xapón. Podemos adoptalos na aula, sempre que coñezamos o seu significado e respectémolo, evitando caer na apropiación cultural.
   

2.    Eliximos un saúdo

Non é necesario que compliquemos moito as cousas: un saúdo tan sinxelo e tradicional como axitar a man dicindo “ola” pode ser unha solución perfecta para lograr o noso obxectivo. Pero se decidimos embarcarnos na creación dun novo saúdo é importante ter en conta algunhas cousas. 

Un saúdo adecuado para a aula sería aquel que:
 

1. Pódese facer respectando a distancia de seguridade.
2. Non presenta dificultades de execución que impidan a determinados estudantes facelo ben nin comporta posibles riscos físicos.
3. Reflicte os valores do noso centro educativo e os sentimentos que queremos transmitir ás persoas que saudamos. 
4. Substitúe completamente aos saúdos con contacto.
5. É percibido como un xogo e axuda a xerar un sentimento de proximidade e comunidade.
6. Non contén xestos que poidan ser considerados ofensivos, parezan unha burla a outras culturas ou que mostren unha falta de respecto aos sentimentos doutras persoas.
7. É un saúdo igualitario, que non marca diferenzas de status entre quen se saúda.
8. Non pertence ao ritual dun credo relixioso ou á disciplina militar nin se inspira na simboloxía de movementos ideolóxicos ou políticos actuais ou da historia recente.

O grao de participación do alumnado dependerá da súa idade, grao de madurez e dos tempos dos que se dispoña para elixir o saúdo. Por exemplo:
•    Poden elixir entre diferentes propostas presentadas polo equipo docente.
•    Poden presentar as súas propostas de saúdo, que logo se someterán a votación do alumnado ou serán elixidas por adultos. 
•    Poden participar na implementación do saúdo, por exemplo, na promoción do saúdo elixido mediante carteis e outras formas de comunicación escolar.
 

3.    Implementamos o saúdo

Comunicar o novo saúdo pode ser tan divertido como elixilo. Podemos debuxar carteis ou utilizar os medios de comunicación do centro, como a radio escolar ou a web para que todos coñézano e utilíceno.
Non esquezades contarnos que saúdo elixistes: podedes enviarnos un correo a [email protected] ou compartilo en redes sociais cos hagshtag  #educasalud, #educadereitos #educacovid19

Interesaranos moito saber como foi o proceso!