A "guerra biolóxica" de Liberia contra o ébola
Este artigo publicouse orixinalmente en 3.500 millóns.
Os voos cara a zonas de desastre adoitan estar cheos de traballadores humanitarios e xornalistas. Esta vez non. O avión era un dos primeiros que despegaba despois de que 10 aeroliñas deixasen de voar a Liberia a causa do ébola e, aínda así, estaba baleiro.
A última vez que estiven en Liberia en 2006, era para traballar na reintegración de nenos recrutados por grupos armados. Eran tempos de paz. Agora o país está a librar unha "guerra biolóxica" contra un inimigo invisible e sen soldados da pé.
Ao chegar ao aeroporto encóntraste cun espectáculo desconcertante - un equipo de traballadores sanitarios equipado con máscaras e luvas pídenos que nos lavemos as mans cunha solución de cloro e toma a nosa temperatura.
Ía ser o comezo dunha nova rutina - case a cada hora todos os días dende entón, tomaron a miña temperatura e tiven que lavarme as mans con cloro á entrada de cada edificio, cada oficina, cada tenda, e cada hotel. Mesmo en pequenas aldeas.
Á mañá seguinte, na sala do hotel onde almorzamos hai moita actividade - un gran grupo de científicos dos Centros para o Control e a Prevención de Enfermidades apíñase arredor de varios ordenadores e fala animadamente comparando gráficos e datos.
A capital de Liberia, Monrovia, revélase como unha cidade marcada polos carteis informativos sobre o ébola. Explican en grandes letras o que a xente xa sabe moi ben agora - o ébola é mortal, hai que protexerse e lavarse as mans. As charlas no coche, na rúa e, sobre todo, na radio son só sobre o ébola - chaman persoas que queren saber que facer cando o seu fillo enferma ou que teñen medo a acudir aos centros de saúde e hospitais e non se tratan.
Brote de ébola: duro golpe para un sistema de saúde tan fráxil
Un compañeiro explícame que acaba de perder unha familiar a punto de dar a luz. Era un embarazo normal, pero tivo que percorrer todos os hospitais e ninguén a quixo atender, ao persoal dáballe medo contaxiarse de ébola durante o parto. Ela non tiña o virus, pero morreu a causa de complicacións no parto. O seu bebé si que sobreviviu.
A noticia do obstetra estadounidense que contraeu a mortal enfermidade en Liberia mentres asistía nun parto aumentou as preocupacións entre o persoal sanitario. Ata agora 169 traballadores sanitarios de Liberia víronse afectados polo ébola e 80 teñen morto - é un duro golpe para un sistema de saúde tan fráxil.
Ao seguinte día da miña viaxe prepárome para visitar o condado de Lofa, onde se necesita encontrar máis espazo de almacenamento - UNICEF entregou toneladas de equipamento, incluíndo traxes de protección persoal, cloro e sales de rehidratación oral para Liberia - e poñer en marcha máis sistemas de vixilancia e tratamento para outras causas de mortalidade infantil que agora están a quedar esquecidas-como o sarampelo, a diarrea e a cólera.
Brote de ébola: os superviventes son trampas humanas
O ébola converteu aos sobreviventes en trampas humanas, en municións sen explotar - a xente pensa que se os toucas, te morres. O ébola estende unha psicose paralizante no país.
As fortes chuvias aumentan todo o fin de semana - estremézome ao pensar nos traballadores sanitarios e nos pacientes que loitan só protexidos por unhas débiles láminas de plástico baixo estas chuvias. Por sorte, os ceos de Monrovia clarean para a viaxe en helicóptero de hora e media ata a problemática fronteira entre Serra Leoa, Guinea e Liberia.
En Voinjama voume cun equipo de movilizadores sociais que interactuar e educan as comunidades. Cantan a canción que os compañeiros de UNICEF Liberia inventaron "O ébola está aquí" cun megáfono mentres percorren o pobo.
A moitos liberianos pegóuselles o retrouso e a mensaxe está a salvar vidas. Falamos coas familias sobre como protexerse do ébola. Cóntannos a tráxica historia dun supervivente na súa comunidade. Regresou dende o centro de tratamento, pero a pesar dos resultados negativos das probas infectou a súa noiva, que morreu. O seme dos homes sobreviventes ao ébola segue sendo contaxioso durante un mínimo de sete semanas despois da infección.
Brote de ébola: os veciños preguntan si se pode illar aos sobreviventes
O médico do baleiro hospital que visitamos explica que sospeitan de calquera paciente que vén con febre, diarrea ou dores de estómago, síntomas típicos do ébola. "Culpable ata que se demostre o contrario" é o lema - e o persoal sanitario acaba abandonando o seu traballo e deixando o centro sen recursos para facer fronte ao virus.
Nos terreos do centro de saúde do distrito, aparece un equipo de enterradores cargados con pulverizadores, traxes protectores e sprays de cloro. Enterraron tres persoas que faleceron separadas por 10 quilómetros unha doutra. Hai que manter unha distancia segura. A morte non ten dignidade aquí. Os mortos tómanse e quéimanse rapidamente cos traxes de plástico. Os funerais, que unha vez foron rituais, agora son excepcións raras.
Unha das traballadoras psicosociais dinos que está a tratar con 100 nenos e nenas afectados polo ébola en Voinjama que están sós, moitos deles son orfos. Non sabe que pode facerse con eles. Coas escolas pechadas polo menos ata o ano que vén, quizais 26.000 mestres do país poderían formarse como coidadores capacitados.
Brote de ébola: a OMS espera un "enorme aumento" do virus
De volta a Monrovia, escoitamos unha noticia bomba da Organización Mundial da Saúde - espérase un enorme aumento no ébola. O ministro de Defensa explica ao Consello Seguridade da ONU que o ébola pon en perigo o futuro do seu país.
Os tempos difíciles están lonxe de rematar. A poboación de Liberia é estoica e valente, pero cando falas con moitos cidadáns liberianos din que se senten abandonados e que necesitan axuda para tratar outras enfermidades tamén.
No coche, os compañeiros falan case con nostalxia pola prolongada guerra civil que sufriron no país. Explicaban que polo menos era un inimigo que se vía, que oían os foguetes e que podían esquivar as balas. Agora tratan de centrarse unicamente no que poden facer - entregar máis kits de hixiene, reforzar as mensaxes, conseguir atención sanitaria básica para nenos e nais.
Este é o traballo máis inusual e surrealista que emprendín na miña carreira. Afortunadamente, unha das alegrías de traballar para UNICEF é ter contacto cos nenos, cos bebés, xogar con eles. Aquí atrevémonos a tocar os bebés, pero cos demais non hai apertóns de mans, nin abrazos. É simplemente demasiado arriscado.
.